Dzięki niej polskie rzeźbiarstwo na nowo zyskało światowy rozgłos. Jutro rocznica urodzin Magdaleny Abakanowicz

„Dla mnie sztuka jest stanem psychicznym. Przywarą, z którą trzeba sobie radzić” – mówiła o swoim wielkim talencie Magdalena Abakanowicz. Tworzyła dzieła monumentalne, a swoje projekty często realizowała w przestrzeni otwartej. 20 czerwca Magdalena Abakanowicz kończyłaby 89 lat. Jedno z wyjątkowych dzieł artystki znajduje się w kolekcji sztuki PKO Banku Polskiego. Bank jest partnerem wystawy prac Abakanowicz w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.

Była jedną z najbardziej znanych na świecie polskich artystek. Ukończyła warszawską Akademię Sztuk Pięknych. Krótko po studiach zajmowała się malarstwem, szybko jednak odkryła własną drogę. Od początku lat 60. zajmowała się rzeźbą. Jej pierwszym dziełem były przestrzenne tkaniny, a właściwie miękkie formy rzeźbiarskie, które od jej nazwiska zyskały miano „abakanów”.

– Abakany dobrze pokazywały rzeźbiarski sposób myślenia artystki o tkaninie i technicznych możliwościach jej formowania. Wykorzystana w nich została miękkość materiału, jego podatność na kształtowanie i uległość wobec woli twórcy – mówi Małgorzata Kitowska-Łysiak z Instytutu Historii Sztuki KUL.

Współistnienie ze sztuką

Abakanowicz przez całe życie twórcze nad dzieło jednostkowe przedkładała zbiór. Powstałe w latach 70. XX w. „Struktury organiczne” potwierdzały tę zasadę. I choć wtedy jeszcze głównie towarzyszyły jej tkaniny, to w kolejnych latach sięgała po nowe surowce: metal (głównie brąz), drewno czy kamień. Tworzyła prace ceramiczne, ale także rysunki węglem czy obrazy.

Abakanowicz otwarcie mówiła o swojej sztuce. Na przełomie lat 70. i 80. XX w. pisała: „Badając człowieka, badam właściwie siebie (…). Moje formy to kolejne skóry, które z siebie zdejmuję, znacząc etapy mojej drogi. Za każdym razem należą do mnie tak bardzo, i ja należę do nich, że nie możemy bez siebie istnieć. Czuwam nad ich egzystencją. Miękkie, zawierają w sobie nieskończoną ilość kształtów możliwych, z których tylko jeden jest przeze mnie wybrany jako właściwa forma znacząca. W salach wystawowych stwarzam im przestrzenie, w których rozpościerają swoje promieniowanie energii mojej im nadanej. Istnieją razem ze mną, zależne ode mnie, ja zależna od nich. (…) Beze mnie, jak porzucone części ciała oddzielone od korpusu – nie mają sensu.”

Niezapomniana artystka

Artystka zmarła 20 kwietnia 2017 r. Wiele lat tworzyła poza Polską, ale jej największa realizacja – grupa 112 postaci wykonanych z żeliwa zatytułowana „Nierozpoznani” – znajduje się w poznańskim parku na Cytadeli. W portfolio rzeźbiarki jest długa lista odznaczeń i nagród, a także doktoratów honorowych różnych uczelni. Jedno z jej dzieł – „Drzewo wiadomości dobrego i złego” z 1998 r. – znajduje się w kolekcji PKO Banku Polskiego. Rzeźba wykonana ze stali ma 5 m wysokości i jest jedynym dziełem w przestrzeni publicznej, które artystka zrealizowała dla rodzinnego miasta Warszawy. Rzeźba usytuowana jest w budynku centrali Banku przy ul. Puławskiej 15.

W filmografii kolekcji sztuki PKO Banku Polskiego znajduje się także wyjątkowy film pt. „Portret artystki Magdaleny Abakanowicz” autorstwa Róży Fabjanowskiej i Sławomira Malcharka. To archiwalny zapis rozmowy z artystką odbywającej się przy okazji otwarcia wystawy w Warszawie w 2001 r. Unikalny film będzie ważną częścią wystawy „W przestrzeni Magdaleny Abakanowicz” w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku – od 13 lipca do 6 października tego roku. PKO Bank Polski jest partnerem wydarzenia.

Zapraszamy na wystawę

Wystawa „W przestrzeni Magdaleny Abakanowicz” była prezentowana wiosną 2019 r. w Muzeum Sztuk Dekoracyjnych i Designu w Rydze, stanowiącego część tamtejszego Muzeum Narodowego. Teraz, w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku zostanie uzupełniona o nowe wątki, ukazujące różnorodną twórczość artystki.

Prace Abakanowicz pojawią się we wszystkich galeriach CRP oraz w Parku Rzeźby w Orońsku. Najbardziej znanym Abakanom – Błękitnemu, Tubie, Czarnemu Ubraniu, Lady i kilku innym – towarzyszyć będą rzeźby wykonane przez artystkę z jutowego płótna utwardzanego żywicą: Głowy (1973–1975), Postacie stojące (1986–1987), słynne Plecy (1976), a także Oracz (1996–1997) i inne.

Ekspozycję uzupełni pokaz slajdów przedstawiających najważniejsze realizacje Abakanowicz w parkach rzeźby na całym świecie. Orońska wystawa będzie próbą odpowiedzi na kilka pytań, m.in.: jak dziś pokazywać dzieła wielkiej artystki? W specjalnym katalogu wystawy pojawią się teksty, m.in. dyrektor Muzeum Sztuk Dekoracyjnych i Designu w Rydze – Inese Baranovskiej, Eulalii Domanowskiej, dyrektor Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku oraz Andy Rottenberg, znawczyni sztuki, dzięki której powstała kolekcja PKO Banku Polskiego.

• Oktawia Staciewińska, Ewa Maciejewska