Andrzej Dłużniewski

Malarz, rysownik, grafik, plakacista, fotograf i performer. Tworzył również formy literackie, zarówno beletrystykę, jak i poezję. Artysta awangardowy, który wypracował własną koncepcję sztuki – zaangażowaną i prowokującą intelektualnie.

Ukończył Wydział Rzeźby w warszawskiej ASP w pracowni Mariana Wnuka oraz w Pracowni Projektowania Brył i Płaszczyzn Oskara Hansena (w 1968 r). Wcześniej jednak studiował jeszcze architekturę na Politechnice Wrocławskiej (w latach 1958-1960) oraz jako wolny słuchacz uczęsz¬czał na Wydział Filozofii na Uniwersytecie Warszawskim (w latach 1960-1961). Od 1970 r. sam wykładał w warszawskiej ASP na wydziale Architektury Wnętrz, a w latach 1971-1973 jed¬nocześnie na PWSSP w Łodzi.

Jego mieszkanie przy ul. Piwnej w Warszawie stało się ważnym ośrodkiem życia artystycznego. Razem z żoną Emilią, absolwentką malarstwa, organizował tam wystawy, odczyty i spotkania artystów polskich i zagranicznych (m.in. liczne prezentacje ruchu „Fluxus”). Działalność tą dokumentuje katalog „Piwna 20/26 Emilii i Andrzeja Dłużniewskich 1980-1993″, wydany w 1994 r.

Artyście było blisko do konceptualizmu. Sam wyróżniał jako bliską sobie postawę twórczą międzynarodowy ruch „Fluxus”. Dłużniewski miał jednak własną koncepcję sztuki. Jej kluczowym pojęciem była użyteczność rozumiana jako prowokacja intelektualna. Innym ważnym terminem dotyczącym jego rozumienia sztuki jest „zaangażowanie”. Według niego sztuka jest wypowiedzią zarówno społecznie, jak i politycznie zaangażowaną, choćby była ona abstrakcyjna czy trudna w powszechnym zrozumieniu.

Do najwcześniejszych prac Dłużniewskiego należy seria rysunków tuszem „Ikonogramy”. W 1977 r. wystawił w Galerii Foksal prace pod wspólnym tytułem „Obraz wobec obrazu”. Ta wystawa i kolejne po niej miały charakter refleksji o sztuce – były jednocześnie zapowiedzią stylu artysty: intelektualnego i niekonwencjonalnego. W 1979 r. w starej kamienicy przy ul. Foksal Dłużniewski pokazał pracę „Ślad po obrazie”. Było to zdjęcie pustego miejsca po obrazie – chciał w ten sposób podkreślić, że sztuka istnieje nawet wówczas, gdy jej nie widzimy.

Dłużniewski nie związał się z żadnym kierunkiem czy programem. Był artystą awangardowym, konsekwentnym w swoim odosobnieniu od powszechnych tendencji i trendów. W swojej bogatej twórczości często wykorzystywał zainteresowania lingwistyczne. W 1991 r. wydał książkę pt. „T”, która powstała przy okazji jego wystawy „Słowa i rzeczy” w Centrum Sztuki Współczesnej w Warszawie. W tym autorskim dziele odsłaniał związki między sztuką wizualną, a poezją i refleksją nad prostymi pojęciami.

Punktem zwrotnym w życiu artysty był wypadek samochodowy w 1997 r., po którym artysta stracił wzrok. Od tej pory tworzył z pamięci. Obrazy według jego koncepcji wykonywali też żona Małgorzata oraz Maciej Sawicki.

Bardzo ważnym obszarem jego działalności była praca pedagogiczna, prowadzona od lat 70. XX w. W jego pracowni zwanej Intermedialną toczyły się dyskusje wokół zagadnień wartości, etyki artystycznej, postaw twórczych, decyzji artystycznych i odpowiedzialności za podejmowane wybory.

Wśród nagród, jakie otrzymał artysta, do najważniejszych należy zaliczyć Nagrodę im. Katarzyny Kobro (w 2003 r.) oraz Nagrodę im. Jana Cybisa (w 2006 r.) – najbardziej prestiżowe wyróżnienie w dziedzinie malarstwa w Polsce.

WYBRANE WYSTAWY INDYWIDUALNE:
1972 – „Skok”, Galeria Adres, Łódź
1973 – „Zewnętrzność”, Galeria Repassage, Warszawa
1973 – „DO.DO.DO”, Galeria Repassage, Warszawa
1976 – „55 ikonogramów”, Galeria Akumulatory, Poznań
1976 – „Zdania o ludziach, liczbach i przestrzeni”, Galeria Pi, Kraków
1977 – „Wobec obrazu”, Galeria Foksal, Warszawa
1978 – „Jedna fotografia”, Galeria Akumulatory, Poznań
1979 – „Proceder”, Galeria Akumulatory, Poznań
1979 – „Obraz nieobecnego obrazu. Jednorazowe ujawnienie. Zapis fotograficzny”, dom przy ulicy Foksal 13 m 1, Warszawa
1980 – „Podwójny różowy pieprz”, Galeria Akumulatory, Poznań
1980 – „Obraz, replika, kopia”, Galeria X, Wrocław
1981 – „Andrzej Dłużniewski”, Pracownia Dziekanka, Warszawa
1981 – „22 obrazy figuralne”, Galeria Piwna 20/26, Warszawa
1982 – „Literatura piękna”, Galeria Piwna 20/26, Warszawa
1985 – „Rodzaj i cień”, Galeria Piwna 20/26, Warszawa
1987 – „Das Buch doch doch, Moltkerei” Werkstatt, Kolonia, Niemcy
1988 – „Łąka i śmierć”, BWA, Lublin
1991 – „Słowa i rzeczy 1965-1991”, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa
1995 – „Rodzaj i śmierć”, Galeria Stara, Lublin
2000 – „Andrzej Dłużniewski 98,99”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
2005 – „Andrzej Dłużniewski”, Galeria Kordegarda, Warszawa
2005 – „Z pamięci”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
2000 – „Wenus Kozienicka”, Centrum Rzeźby Polskiej, Orońsko
2005 – „Spacer z Andrzejem Dłużniewskim w stronę sztuki”, Muzeum Sztuki, Łódź
2007 – „Andrzej Dłużniewski – Obrazy”, Dom Artysty Plastyka, Warszawa (Cybis)
2008 – „Andrzej Dłużniewski”, Akademie Schloss Solitude, Stuttgart
2009 – „Szachy”, Galeria XX1, Warszawa

WYBRANE WYSTAWY ZBIOROWE:
1970 – „Informacja – Wyobraźnia – Działanie”, Galeria Współczesna, Warszawa
1975 – „Terra 1”, Muzeum Architektury, Wrocław
1976 – „16 Contemporary Polish Artists”, Albright-Knox Art Gallery, Buffalo, USA
1977 – „16 Contemporary Artists from Poland”, The Aldrich Museum of Modern Art, Ridgefield, USA
1981 – „Perspektywa, iluzja, iluzjonizm”, Muzeum Narodowe, Warszawa
1981 – II Międzynarodowe Triennale Rysunku, Muzeum Architektury, Wrocław
1982 – „Eastern European Artists’ Book”, Franklin Furnance, Nowy Jork
1984 – „Koncepcja przestrzeni w sztuce współczesnej”, Muzeum Narodowe, Warszawa
1985 – „Wystawa 6 artystów polskich”, Galerie l’Ollave, Lyon, Francja
1987 – „Freiraum 1”, Kunststation, Kleinsassen
1988 – „Null-Dimention”, Projekt-Galerie New Space, Fulda
1988 – „Otwarcie/Zamknięcie”, Muzeum Narodowe, Warszawa
1989 – „Lochy Manhattanu” , Łódź
1990 – „Radar, przestrzeń otwarta”, Kotka,
1991 – „Reducta”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
1991 – „Cesty europejskiej kultury”, Slovenska Narodna Galerija, Bratysława, Słowacja
1991 – „Kolekcja 1”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
1994 – „Kolekcja 2”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
1994 – „Piwna 20/26 Emilii i Andrzeja Dłużniewskich”, Muzeum ASP, Warszawa
1995 – „Kolekcja 3”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
1998 – „Kartografowie”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
1999 – „Generacje”, Maneż i Galeria Puszkinskaja 10, Sankt Petersburg, Rosja
1999 – „Refleksja konceptualna w sztuce polskiej. Bieżące praktyki, ruchome horyzonty”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
1999 – „Mitteleuropa Kunst 1949-1999”, Palais Lichtenstein, Wiedeń, Austria
2001 – „Wokół znaku”, Galeria Sztuki Współczesnej WA, Katowice
2001 – „Kolekcja 4”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
2003 – „Open Book”, przestrzeń miasta, Hunfeld
2004 – „Rzeźbiarze fotografują”, Królikarnia, Warszawa
2004 – „Malewicz w Polsce”, Galeria Arsenał, Białystok
2001 – „Wokół znaku”, BWA Katowice
2003 – „Sztuka reduktywna”, Galeria Stara, Lublin
2005 – „workfortheeyetodo”, Galerie Hoffmann, Berlin
2006 – „Andrzej Dłużniewski, Stanisław Dróżdż, Zbigniew Gostomski”, Galeria 86, Łódź
2008 – „W sztuce rzeczywistość staje się marzeniem”, Galeria Okna, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa
2009 – „Międzynarodowa Kolekcja Sztuki Współczesnej”, CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa