Włodzimierz Pawlak

Malarz, performer, teoretyk sztuki, pedagog, poeta. W latach 80. XX w. współtwórca legendarnej „Gruppy”. Autor słynnych cykli: „Dzienniki”, na których ryje ołówkiem kreski na świeżo malowanej farbie olejnej, „Tablice dydaktyczne” z elementami z różnych dziedzin wiedzy i kultury oraz „Notatki o sztuce” z odniesieniami do twórczości Malewicza czy Strzemińskiego.

Był wolnym słuchaczem, a potem studentem w pracowni Rajmunda Ziemskiego na warszawskiej ASP. Jeszcze jako student w końcu 1982 r. został członkiem „Gruppy”. Był uczestnikiem niemal wszystkich jej wystaw i akcji oraz współredaktorem pisma „Oj dobrze już”, w którym zamieszczał wiersze, manifesty i teksty odczytów. Wspólnie z „Gruppą” uczest-niczył w niezależnym ruchu artystycznym lat 80. XX w. – w tym okresie dał się poznać jako artysta wrażliwy na uwikłania społeczne i polityczne czasu stanu wojennego. Komentował zastaną sytuację sięgając po niewyszukaną, trafiającą wprost metaforykę, jak w cyklu „Świnie” (1983 r.), czy symboliczne przetworzenia pięcioramiennej gwiazdy, jak w obrazach „Czerwony autobus rusza w drogę dookoła świata” oraz „Droga z piekła do piekła” (1984 r.).

Pawlak zasłynął już cyklem swoich obrazów dyplomowych pt. „Obrazy zamalowane” (1985 r.) – artysta miał zamiar (niezrealizowany) zamalować je w obecności komisji dyplomowej. Miało to być gestem zniszczenia, a zarazem solidarności z anonimowymi „malarzami” politycznych napisów na murach.

W obrazach z lat 1986-1987 stosował zabieg przesłaniania kompozycji, maskując ją warstwą farby, co było oryginalnym przeniesieniem i utrwaleniem w sztuce charakterystycznego motywu zamalowanych politycznych haseł na murach („Nie mówię, nie widzę, nie słyszę”, „Skąd przychodzimy, kim jesteśmy, dokąd idziemy”, „Łamanie szklanych rurek”).

Radykalnej zmiany formy dokonał w cyklu „Tablice dydaktyczne” (lata 1987-1988). Płaszczyzny obrazów zapełniał graficznymi siatkami ideogramów, wykresów, map i znaków symbolizujących wiedzę i kulturę. Porównywano je do negatywu zarysowanej tablicy szkolnej.

Bezpośrednio po tym cyklu nastąpił okres tworzenia jednorodnych niefiguratywnych „Dzienników”, które tworzy nieprzerwanie od 1989 r. do dziś. Równolegle powstają serie kolaży pod tym samym tytułem, składanych z tubek zużytej farby, zestruganych ołówków, biletów, rachunków, pudełek po zapałkach, pocztówek itp. W początku lat 90. XX w. powstała też seria obrazów o bieli, rozszerzona następnie o inne kolory.

Symbolicznym zamknięciem okresu zaangażowania w sprawy publiczne jest obraz „Polacy formują flagę narodową” z 1989 r., przedstawiający polską flagę namalowaną w sposób charakterystyczny dla „Dzienników” – śladami kresek rytych w świeżej farbie olejnej.

Studia nad bielą artysta podejmuje także w kolejnych cyklach: „Ikony industrialne”, „Requiem”, „Słyszę? Mówię? Widzę?”. Źródło ich wszystkich leży w „Obrazach zamalowanych” z przełomu lat 80. i 90. Fascynacja bielą i jej oddziaływaniem z innymi barwami Pawlak kontynuuje od połowy lat 90. w cyklu „Notatki o sztuce”. Te prace wyraźnie odwołują się do twórczości wybitnych artystów, w tym do dzieł Kazimierza Malewicza czy „Kompozycji architektonicznych” Władysława Strzemińskiego. Pawlak rozkłada malarstwo na czynniki pierwsze. Bada oddziaływanie bieli z pojedynczymi kolorami w kolejnych cyklach: „Linia barwna” oraz”Linia kredką”. Twórca zagłębia się w tych pracach w teoretyczne rozważania nad właściwościami linii i barwy.

Włodzimierz Pawlak jest także pedagogiem – od 1986 do 2006 r. wykładał na Wydziale Wzornictwa Przemysłowego warszawskiej ASP. W 1990 r. zdobył Grand Prix na festiwalu Malarstwa w Cagnes-sur-Mer, a w 2017 r. otrzymał Nagrodę im. Jana Cybisa, najbardziej prestiżowe wyróżnienie dla polskich malarzy.